Actievehoop

door

Actieve Hoop

Soms is het donker en moeilijk en durf ik al eens de moed te verliezen. Dan doet een boek als dit van Joanna Macy en Chris Johnstone deugd.

Joanna Macy is een 94-jarige Amerikaanse dame. Ze is milieuactivist, auteur van twaalf boeken en wetenschapper op het gebied van boeddhisme, algemene systeemtheorie en ecologie. Ze organiseert sinds 1970 wereldwijd workshops en heeft ondertussen vele volgers die haar werk verderzetten. Een inspirerende madam, vind ik.

Wat is Actieve Hoop?

Het gaat hier niet over hoop ‘hebben’ op iets. Maar over iets ‘doen’. Verlangen om iets te bereiken en ook al is het niet zeker dat het zal lukken, daar toch alles voor doen. Zo’n doel waar je acties op afstemt, geeft zin aan het leven. En ook al boek je niet direct resultaat, het voelt toch goed. Want de weg ernaartoe geeft energie. Zeker als je merkt dat er toch wel veel gelijkgestemden zijn. Ik begrijp helemaal wat ze bedoelt. Bij het lezen van dit boek, heb ik regelmatig zitten mijmeren. Het is waar dat ik gelukkig word van de (kleine) acties die ik neem voor onze planeet en de mensen die ik daardoor leer kennen.

Drie verhalen uit onze tijd

1.Business as usual: Onze manier van leven, moet niet veranderen. Groei-economie is essentieel.

2.De Grote Ontrafeling: Er zijn sociale en ecologische systemen aan het kapot gaan. Er wordt haat gepredikt, er zijn oorlogen, politiekers liegen, …

Die haat, oorlogen en liegende politiekers zijn nodig om onze groei-economie te kunnen behouden. Hard tegen hard om rijk te worden of te blijven. De wereld wordt zeer rechts. Wat er in Nederland gebeurde, staat hier ook in de verkiezingspeilingen. Die ene partij zal waarschijnlijk verpletterend winnen bij de volgende verkiezingen. Als zo’n mensen aan de macht komen, zal de Grote Ontrafeling nog sneller gaan. (Hitler is ook democratisch verkozen)

3.De Grote Ommekeer: Dit verhaal is een andere weg vooruit. De sociale en ecologische structuur van de wereld wordt verdedigd en er is activisme vóór het leven. Er zijn al zeer vele maar kleine initiatieven hiervan. Ze zijn ook verspreid. Bijvoorbeeld: coöperatieven voor hernieuwbare energie, CSA’s, lokaal geld, natuurverenigingen, enzovoort.

Doel:

Evolueren van een industriële groeisamenleving naar een levensondersteunende samenleving. Dit is een serieuze revolutie. Eigenlijk even allesomvattend als de landbouwrevolutie tienduizend jaar geleden en de industriële revolutie van 300 jaar geleden. Het is nog niet duidelijk of dit ons zal lukken. Blijven we in ‘business as usual’ en maken we elkaar en onze planeet kapot? Of gaan we het beste in de mensheid naar boven laten komen?

Hoe dit bereiken?

Door het ‘Werk dat weer verbindt’. Dit is een samenwerkingsmodel dat kracht geeft. Het is eind jaren ’70 ontwikkeld door Joanna Macy en wordt gebruikt in alle continenten op onze planeet. Honderdduizenden mensen van verschillende godsdiensten, met verschillende talen en van verschillende leeftijden kennen het. Ik had er al over horen vertellen door een collega in de zorg.

Je krijgt dankzij deze methode inspiratie en kracht om tot een hogere ecologische intelligentie te komen. Dit klinkt wel zeer mysterieus vond ik. Tot ik enkele voorbeelden las. Neem nu het begrip ‘tijd’. In de geïndustrialiseerde wereld denken we op de korte termijn. Alles moet steeds sneller om elk jaar meer te kunnen produceren, dus winst te maken. Ons doel is groeien. Daarvoor besparen we op veiligheid, sociale verantwoordelijkheid en regelgevende zaken. Besluitvorming op bedrijfs- en regeringsniveau gebeurt voor enkele jaren. Met de rest wordt geen rekening gehouden. Da’s voor daarachter, zou mijn schoonvader zeggen. Fossiele brandstoffen en afgeleiden (bv. plastic) zijn belachelijk goedkoop omdat we de kosten voor de toekomst niet meerekenen. Die schuiven we gewoon door. Ocharme onze kinderen! Eigenlijk is de grootste misdaad tegen hen de productie van nucleair afval. Het is onzichtbaar en het duurt miljoenen jaren eer het afgebroken raakt. Maar we hebben geen langetermijnoplossing voor veilige opslag. De betonnen bunkers of stalen vaten waar het in bewaard wordt, hebben maar een levensduur van max 100 jaar. De eerste kerncentrales werden in gebruik genomen in de jaren ’50 in Rusland, vertelt meneer Google me. Het kernafval daarvan is dus al langer dan 70 jaar opgeslagen. Wat gaan we binnenkort daarmee doen? Beleidsmakers zijn eigenlijk brandweerlui. Ze blussen branden.

Eigenlijk moet dit anders. We moeten terug zoals bepaalde inheemse volkeren gaan denken. Als zij vergaderen, vragen zij zich af wat de invloed zal zijn van hun beslissingen op de zevende generatie na hen. Zij hebben het gevoel tot een familie te behoren. Voorouders vinden ze belangrijk. En ook voor kinderen, kleinkinderen, achterkleinkinderen, … willen zij zorg dragen. Wij zijn dat kwijt, zijn zeer individualistisch en gemakzuchtig geworden. Het is zoals uit een vliegtuig springen zonder parachute, erop vertrouwend dat we onderweg, voordat we landen, wel een oplossing zullen vinden om niet te pletter te slaan.

‘Het Werk dat weer Verbindt’ wil mensen onder andere leren om in een ander tijdsbestek te leven. Ook in Vlaanderen worden er workshops en lezingen aangeboden: https://actievehoop.be/

Brief uit de toekomst
door

Brief uit de toekomst

Deze week zat er een *brief in onze brievenbus uit het jaar 2388 en ik wil die graag hier delen. Er werd me gezegd mijn antwoorden gewoon onder de vragen te zetten. Ergens naartoe sturen moest niet. Ze zouden het zo wel ontvangen. Graag wil ik van dit stukje een **stokje maken.

**Een stokje is een stukje tekst of vragen die lezers mogen opnemen en hun eigen antwoorden erop publiceren. Dit is/was populair onder bloggers. Wie neemt dit stokje op?

Lieve voorouder,

Ik hoor verhalen over de periode waarin jij leeft, over oorlogen en oorlogsvoorbereidingen, over een paar mensen die absurd rijk zijn, terwijl zeer veel mensen verhongeren en dakloos zijn, over vergif in de zeeën en de bodem en de lucht, en over het uitsterven van veel soorten. Wij ervaren nu nog altijd de gevolgen van dat alles. Wat weet jij hierover? En hoe is het voor jou om met deze wetenschap te leven?

Lieve toekomstige wezens,

Ik ben een beetje overdonderd door jullie vraag. Nee, eigenlijk ben ik er echt niet goed van! In 3088 zou ik 219 jaar oud zijn en ik ben het niet gewoon om zo ver vooruit te denken. Ik weet dat wij echt niet goed bezig zijn en ik voel me daar dikwijls schuldig over. Als ik eraan denk dat onze kinderen misschien ook wel kinderen willen, krijg ik het benauwd. Want als wij in ‘business as usual’ gaan blijven steken, komen zij in een onleefbare wereld terecht. Op teveel plaatsen op onze planeet is het al zover.

Ik voel me ook redelijk machteloos en klein hierover. Op moeilijke dagen zeg ik dan ‘foert’ en neem de auto omdat het pijpenstelen regent ook al moet ik maar twee kilometer verder. En ja, ik schaam me daar dan wel over. Maar wat haalt het uit als Poetin, Zelenski, Netanyahu en Hamas nog veel ergere dingen doen? Ik snap ook dat het systeem waar we in zitten ons niet gaat vooruit helpen. Politiek is te stroef en duurt te lang. Er moet over alles gepalaverd en gestemd worden. Als iemand niet akkoord is over een wetsvoorstel gaat het naar de Raad van State en actie blijft dus uit. Als akkoorden bereikt worden, zijn die meestal zo verzwakt omdat men met iedereen rekening gehouden heeft. Ook diegenen die handelen uit eigenbelang of het belang van zijn kiezers. Ik leerde dat politiekers eigenlijk zouden moeten op lange termijn denken. Onze leiders denken tot aan de volgende verkiezingen. Ze stoppen nucleair afval dat 100 000den tot 100 miljoen jaren nodig heeft om te halveren, in beton en stalen vaten die na 100 jaar poreus geworden zijn. We hébben gewoon geen veilige opslag. De wetenschap zal wel evolueren, denken ze. En we zullen oplossingen vinden voor dat probleem. Dat is toch zoals uit een vliegtuig springen zonder parachute en erop vertrouwen dat we onderweg wel iets vinden? Als we nu iets beslissen, wat zal de invloed daarvan zijn op hen die 7 generaties na ons komen? Ik denk dat we deze gedachtegang terug gaan moeten leren.

Voorouder,

Wij hebben liederen en verhalen die vertellen over wat jij en je vrienden toen voor de Grote Ommekeer gedaan hebben, maar ze vertellen ons niet hoe jullie daarmee begonnen zijn. Je moet je soms wel eenzaam en verward gevoeld hebben, vooral in het begin. Wat was een aantal eerste stappen die je gezet hebt?

Dag toekomstige wezens,

Mijn eerste stappen waren: lid worden van Natuurpunt en Velt. Zo kon ik leren over onze planeet en zijn dieren en planten. Ik werd gelukkig toen ik de rijkdom van de biodiversiteit ontdekte. Wat we nu nog hebben, wil ik graag beschermen. Daarom vertel ik erover tegen mensen. Via mijn tuin en blog, het boek ‘Onze Aarde Vieren’ en het project Tuinrangers. Ik weet dat dit maar kleine stapjes zijn.

En ja, eenzaam en verward voel ik me soms wel. Vooral als ik bij mensen ben die hier allemaal niet over nadenken en vooral naar hun eigen gemak kijken. Hoe komt dat toch? Zeker als zij eigen kinderen en kleinkinderen hebben, snap ik dat niet.

Voorouder,

Ik weet dat je het niet gelaten hebt bij die eerste acties voor het leven op aarde. Waar heb je de kracht gevonden om zo hard te blijven werken, ondanks alle obstakels en ontmoediging?

Zeg toekomstige wezens,

Nu maken jullie me wel benieuwd! Welke acties ga ik dan nog doen? Ik denk dat ik de kracht haal uit het besef dat ik bijlange niet alleen ben. Ik ben al heel veel mensen tegengekomen die de wereld willen verbeteren. Met sommigen heb ik een heel innig vriendschappelijk contact. Maar er zijn er ook die ik gewoon ‘volg’ op sociale media. Kleine berichtjes die we naar elkaar sturen, geven me dan een gevoel van verbinding. Die kleine, snelle acties van onderuit gaan ons zelfverwoestend systeem ontwrichten, hoop ik. Daar mee deel van mogen uitmaken, geeft me die kracht. Deze brief die ik van jullie kreeg, vind ik heel tof. Ik hoop dat veel mensen hier ook eens willen over nadenken.

*De vragen in de brief komen uit het boek ‘Actieve hoop’ van Joanna Macy & Chris Johnstone. Een prachtig boek, vind ik. In deze uitdagende tijden is onze belangrijkste opdracht ervoor zorgen dat het leven verder gaat. ‘Actieve hoop’ laat zien dat we ons niet zo machteloos moeten voelen. Maar dat we ondanks onze kleinheid toch wezenlijke bijdragen kunnen leveren.